Zofia Dubowska i Jan Bajtlik "Kto to jest artysta?"

Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wydała książkę niezwykłą, przybliżającą młodemu odkrywcy pojęcie "artysty".  Dzieci lubią zadawać pytania, może się więc zdarzyć, że zapytają nas kiedyś: "Mamo, tato, kto to jest artysta?"

Sztuka dzisiejsza, szczególnie ta wystawiana w galeriach sztuki współczesnej, często nie przypomina tej, z którą mogłaby się kojarzyć: realistycznych martwych natur, krajobrazów, portretów... Mimetyzm, czyli odwzorowywanie rzeczywistości, ustąpił miejsca formom, którym daleko jest do "uniwersalnego" obrazu, uchwycenia istoty rzeczy... Filozofia po trosze przyczyniła się zresztą do zmiany percypowania. Ciekawe było już nie to, co każdy z nas może zobaczyć tak samo. Interesujące stało się to, co wyjątkowe, jednostkowe... Impresja wschodu słońca widziana oczami wrażliwego artysty? Wrażenie, czucie, subiektywne odbieranie rzeczywistości, czasem intelektualne, zabawy z formą, eksperymenty z zastanymi, skostniałymi koncepcjami sztuki... Łamanie zasad, awangarda... Wreszcie wywrócenie myślenia do góry nogami: sztuką stało się nie tyle to, co piękne - i brzydota stała się pojęciem (sic!) estetycznym. Dzisiaj estetyce przeciwstawia się raczej pojęcie anestetyka: "stan, w którym zniesieniu ulega elementarny warunek estetyki - zdolność doznawania". Zarówno rzeczy piękne jak i brzydkie w jakiś sposób na nas działają, czujemy coś w zetknięciu z nimi, doznajemy. Anestetyka to rodzaj zobojętnienia.

"Kto to jest artysta?" nawiązuje do powyższego, a jakże. Jest mowa o tym, że artyści nie zawsze wykonują rzeczy piękne, że mogą inaczej odbierać rzeczywistość. Inaczej, czyli nietuzinkowo, kreatywnie. Książka kierowana jest głównie do przedszkolaków, by pokazać im (albo im rodzicom?), że myślenie niestereotypowe może zaprowadzić daleko. Kto wie, może do galerii sztuki?

Dodatkową zaletą publikacji jest prezentacja dzieł (i instalacji, i innych) samej Galerii Zachęta. Może to... zachęta właśnie, by odwiedzić ten przybytek sztuki? Warto było to uczynić chociażby po to, by odebrać swój egzemplarz "Kto to jest artysta?". Ci, którzy mają daleko do Warszawy, mogli zamówić książkę mailowo, opłacając koszty przesyłki (za pobraniem). Niestety, 7 stycznia nakład został wyczerpany. Miałam szczęście: zaledwie cztery dni wcześniej zdążyłam zamówić książkę...

Czy to ktoś, kto z klamerek potrafi zrobić pociąg z wagonami? ;)

Zofia Dubowska (koncepcja i tekst), Jan Bajtlik (opracowanie graficzne), Kto to jest artysta, Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2013, 52 s.